Roselyne CHAUVIN

OCEANA: Waarom willen we neurowetenschappen naar de klas brengen?

HUIDIGE SITUATIE

Nieuwe technologische ontwikkelingen maken dat onze samenleving snel verandert. Tegenwoordig consumeren we graag snelle en aantrekkelijke prikkels. Leraren hebben steeds meer moeite om de aandacht van hun leerlingen vast te houden tijdens de les.

Veel scholen vragen zich af hoe ze de aandacht en het leerproces van hun leerlingen kunnen verbeteren. Er ontstaan samenwerkingsverbanden tussen scholen, educatie-experts, onderzoekers, en onderwijzers met innovatieve lesmethoden (bijvoorbeeld Francois Taddei of Stanislas Dehaene) om een beter begrip te krijgen over leerprocessen en om stijlen van lesgeven te evalueren.

Als onderdeel van deze benadering werken wij van OCEANA aan vragen zoals:

Hoe kunnen we het leren en de concentratie van leerlingen optimaliseren, vooral van leerlingen die last hebben van de omstandigheden van deze moderne tijd?

Welke veranderingen moeten we doorvoeren om lesstrategieën te optimaliseren, ten goede van zowel leerlingen als leerkrachten?

INPUT VANUIT DE NEUROWETENSCHAPPEN

Vandaag de dag worden deze educatieproblemen steeds meer onder de loep gelegd. In en tussen de sociale, cognitieve, en neurowetenschappen worden studies uitgevoerd waarin oplossingen voor de huidige uitdagingen in educatie worden gezocht. Natuurlijk zijn er geen simpele oplossingen voor deze problemen, maar wetenschappelijke bevindingen kunnen een bijdrage leven door inzicht te geven in welke onderwijsmethoden wel en niet werken. Deze bevindingen kunnen ook de politiek en onderwijzers informeren over de beste richting voor het onderwijs. Over het algemeen is er meer samenwerking nodig tussen onderzoekers en onderwijzers.

Er zijn veel hersenfuncties betrokken bij hoe we leren, waaronder aandacht, het geheugen, emotieregulatie, motivatie, en omgaan met stress. Het ligt voor de hand dat deze functies ook een invloed hebben op iemands welzijn op school. De wetenschap, met name de cognitieve wetenschap, kan hier een grote bijdrage leveren. Onderzoekers hebben al verschillende voorstellen gemaakt die educatie en het leerproces kunnen ondersteunen, gebaseerd op wetenschappelijke studies. Een voorbeeld is het benadrukken van het belang van slaap voor het consolideren van nieuwe informatie.

Helaas kost het tijd om bevindingen uit neurowetenschappelijk onderzoek te vertalen in verbeterde lesmethoden. Hier bij Cogni’Junior en aanverwante projecten is het doel om zulke lesmethoden te ontwikkelen en te testen. Ook evalueren wij lesmethoden die claimen gebaseerd te zijn op neurowetenschappelijke kennis om vast te stellen welke van deze claims waar zijn en welke van deze methoden eigenlijk niet wetenschappelijk onderbouwd zijn. Uiteindelijke hopen we wetenschappelijk onderbouwde lesmethoden te promoten en educatie te verbeteren voor toekomstige generaties.

Wij baseren ons op onderzoek dat het volgende aantoont:

  • leren over het brein en het leerproces heeft een positief effect op academische resultaten: Dekker & Jolles, 2015; Paunesku et al., 2015; Claro & Dweck 2016
  • de regulatie van stress en emoties speelt een rol in het ontwikkelend brein: Hedges & Woon, 2010
  • een goed begrip over hoe aandacht, executieve functies en emoties werken, en hoe deze kunnen worden gereguleerd, heeft een impact op socio-emotionele vaardigheden en zelfs op de verdere loopbaan: Diamond, 2010, 2011; Schonert-reichl et al., 2015; Deheane, 2014, Houdé, schoolprogramma lopend in 2017

Het team

**************coming soon**************

Roselyne Chauvin

Doctorante / PhD candidate

Caroline Saunier

Enseignante / Teacher

Adeline Lucchesi

Enseignante + master sciences cognitives / Teacher + cognitive science master

Isabelle malet

Enseignante / Teacher

Marie Palu

Ergotherateute + assistance de recherche / Occupational therapist + research assistant

Héloïse Théro

Doctorante / PhD candidate

Jessica Massionnié

Doctorante / PhD candidate

Nietzsche Lam

Business developer

Sophie Akkermans

Doctorante / PhD candidate

Izabela Przezdzik

Doctorante / PhD candidate

Sabine Lagarde

Mindfulness expert

External collaborators:

  • CHARLOTTE CHEREL: young designer, she want to conceive product that engage users, here children, in an active use of their attention. She work today on the creation of object that would help the practice of attentive attendance in class.

 

OCEANA program roles:

Team and project management: Roselyne

Kit improvement / users feedback integration: Sophie / Izabela / Roselyne

Practical exercices formalisation: Isabelle / Sabine

Program promotion / distribution: Caroline & Roselyne (FR) / Nietzsche & Roselyne (NL) / Adeline (EN)

Pedagogic questions answers: Isabelle

Theoretical questions answers: Izabela (EN) / Sophie (NL) / Adeline & Roselyne (FR EN)

Scientific collaboration: Marie (FR) / Adeline & Jessica (EN) / Roselyne (NL)

Scientific evaluation protocol: Marie / Jessica

Video production: Héloïse, Caroline & Isabelle (FR)

OCEANA: validatie van het programma

Onze vragen:

Het vermogen om een mentale staat van stress, afleiding, of emotionele overweldiging in onszelf te herkennen, is niet aangeboren; we moeten leren hoe we dit doen.

Het OCEANA team is geïnteresseerd in het overbrengen van deze kennis. Wij vragen ons af: kunnen kinderen leren hun mentale staat zelf te reguleren?

Om hier achter te komen, proberen we een antwoord te vinden op verschillende deelvragen.

  • Ten eerste zullen we onderzoeken of kinderen baat hebben bij het gebruik van de objecten van Charlotte Cherel. Kan het gebruik van deze objecten bijdragen aan het zelf uitvoeren van aandachtsoefeningen? In andere woorden: kunnen kinderen detecteren dat ze tot rust moeten komen en de controle terug moeten krijgen over zichzelf, en kunnen de objecten hun helpen dit te bereiken? Kiezen kinderen er ook voor om deze objecten te gebruiken?
    • We zullen het gebruik van Charlotte Cherel’s objecten testen in klassen die hier vrijwillig aan meedoen. We zullen deze klassen vragen om de objecten om de week te gebruiken. Met dagelijkse vragenlijsten zullen we kijken hoe vaak kinderen de aandachtsoefeningen uitvoeren met en zonder de objecten.
  • Ten tweede zullen wij het effect onderzoeken van de Cogni’Junior teaching kit. Als kinderen leren over het brein en oefenen met het reguleren van mentale staten, verandert dit hoe zij hun emoties, stress, en focus waarnemen? En welke factoren beïnvloeden deze vaardigheid?
    • Om dit te testen gebruiken we vragenlijsten die gevalideerd zijn in verschillende studies vanuit de cognitieve psychologie. Deze vragenlijsten meten hoe goed kinderen hun emoties en stress kunnen waarnemen en reguleren, en hoeveel moeite ze hebben met concentreren. Deze vragenlijsten worden afgenomen voor en na het volgen van de lessen van de teaching kit om het effect van de kit te kunnen meten. We zullen dit combineren met informatie van andere vragenlijsten om longitudinale informatie te krijgen over onze onderzoeksgroep en om te bepalen of er ook een mogelijk verband is tussen hoe de mentale staten zich ontwikkelen en hoe de schoolprestaties en motivatie ontwikkelen.

Vragenlijsten:

  • 5 vragenlijsten worden 3 keer afgenomen: voordat een klas begint met de teaching kit, na het voltooien van de teaching kit, en een paar maanden nadat de teaching kit activiteiten gestopt zijn (om te bepalen of er sprake is van een langdurig effect).
    • vragenlijst over zelf-compassie [stress en emotieregulatie]: 12 vragen 
    • ingespannen controle/aandacht/inhibitie [concentratie]: 12 vragen
    • empathiequotiënt [emotieregulatie]: 20 vragen
    • Mentaal afdwalen [concentratie], de enige vragenlijst die gemaakt is door het OCEANA team; deze moet nog gevalideerd worden: 11 vragen
    • stress bij kinderen [stress]: 21 vragen
  • standaard vragenlijst : deze vragenlijst wordt zo vaak mogelijk afgenomen, na allerlei activiteiten op school. Hij maakt het voor ons mogelijk om te kijken naar verbanden tussen humeur, motivatie, focus, mentaal afdwalen, nieuwsgierigheid en stress, en om te meten hoe effectief de oefeningen en tips uit de kit zijn.
    • Neem bijvoorbeeld een kind dat een hekel heeft aan rekenen. Dit kind zal waarschijnlijk aangeven dat rekenactiviteiten moeilijk zijn en zal vaker stress ervaren en mentaal afdwalen tijdens deze activiteiten. Het zou kunnen dat later, nadat het kind heeft geleerd over het brein en emotieregulatie, rekenen nog steeds als moeilijk wordt beschouwd, maar dat het kind aangeeft beter in staat is zich te concentreren en zijn of haar best te doen.
  • Gebruikersvragenlijsten: worden ingevuld wanneer de leerkrachten (of kinderen) ons feedback, commentaar, of nieuwe ideeën willen geven om de kit te verbeteren.

OCEANA: Was is het?

OCEANA: Optimalisatie van vaardigheden om te leren en aandacht te hebben door middel van neurowetenschappelijke toepassingen

 

Wat is het OCEANA programma?

OCEANA is de totstandkoming van een lange termijn, stapsgewijs proces waarin wetenschappelijke- en onderwijsmethoden gecombineerd worden om een langdurig, positief effect te hebben op de educatie van kinderen. Het doel van dit programma is om het leerproces van leerlingen te verbeteren door ze bewust te maken van de invloeden op hun cognitieve vermogens om zich te concentreren en zich kennis eigen te maken. Dit programma brengt onderwijzers en onderzoekers samen en combineert ideeën en bronnen in het ontwikkelen van een innovatieve lesmethode.

Gedurende het gehele ontwikkelingsproces van dit project hebben wij gebruik gemaakt van wetenschappelijk gevalideerde kennis en van de wetenschappelijke methode. Ook maken we gebruik van de input van ervaren leerkrachten. Op deze manier hopen we een product van hoge kwaliteit te creëeren.

Cogni’Junior acties:

Betrokken bij dit project zijn de organisatie Cogni’Junior en de testers en gebruikers van de kit.

  • Cogni’Junior is een organisatie die in eerste instantie is opgericht door promovendi in de cognitieve wetenschappen en neurowetenschappen. De organistaie heeft als doel om speelse hulpmiddelen te creëren die wetenschap dichter bij een algemeen publiek brengen.
  • De mensen die de kit testen en gebruiken zijn leerkrachten die zelf meestal geen neurowetenschappelijke achtergrond hebben. Veel van deze leerkrachten helpen mee de kit te verbeteren door hun feedback te geven op de materialen.

Wie zijn de leden van OCEANA?

  • het verzamelen van de meest recente wetenschappelijke literatuur over belangrijke concepten die kunnen bijdragen aan het leerproces van kinderen, zoals concentratie en geheugen
  • het creëeren van een lespakket over neurowetenschappen die de wetenschappelijk gevalideerde kennis op een speelse manier, passend bij de leeftijd, overbrengt aan leerlingen, met behulp van strips, spelletjes, en opdrachten
  • het ondersteunen van leerkrachten bij het verwerven van wetenschappelijke kennis en het gebruik van de teaching kit
  • het verbeteren van de teaching kit door feedback van gebruikers te verzamelen en te implementeren
  • het promoten van de teaching kit door middel van netwerken en met behulp van onze partners, waaronder het Donders Instituut

De fasen van het OCEANA programma

Het programma bestaat uit meerdere fasen, waarin we ons richten op verschillende werkzaamheden.

  • Jaar 1
    • het ontwikkelen van de materialen voor de teaching kit
    • het testen van de kit in 3 klassen (groep 4 – 6 – 8) in Noord- en Zuid-Frankrijk
    • het vertalen van de kit naar het Engels en Nederlands
    • het testen van de kit in 1 klas in Nederland
  • Jaar 2
    • verzamelen van feedback van leerkrachten
    • het distribueren van 300 fysieke exemplaren van de kit (USB-stick en spelletjes), gratis verkrijgbaar
    • het integreren van de feedback van gebruikers van de kit
    • het verder ontwikkelen van praktische oefeningen om de mentale toestanden betrokken bij aandacht en leren te verbeteren
    • het voorbereiden van de wetenschappelijke validatie van de kit
  • Jaar 3
    • samenwerken met wetenschappers voor de validatie van de kit
    • het trainen van leerkrachten/het creëeren van een instructievideo

OCEANA – Journal de Bord – conference des jeunes

les élèves de CM2 ont eu la parole !

Les élèves de CM2 ont réussi leur défi : donner une conférence devant un auditoire de 150 personnes dans un amphithéâtre de l’école AgroParisTech de Paris. Leur sujet de présentation était de parler du fonctionnement du cerveau, comment optimiser l’apprentissage ?

may1

Tous réunis autour du programme OCEANA, par groupe de deux ou trois, ils avaient choisi leur sujet :

may2

  • le cerveau, sa carte d’identité,
  • Ce qui ne se voit pas à l’œil nu :
  • neurones et
  • cellules gliales,
  • Le cerveau, cet organe complexe, comment fonctionne-t-il ?
    • Les neurones se connectent
    • Les chemins neuronaux se créent
    • Rien n’est figé, le cerveau est plastique et l’on peut apprendre tout au long de la vie,
  • le cerveau, son fonctionnement :
    • Les différentes aires et leurs rôles,
    • Quelles zones du cerveau s’activent lorsque je veux traverser une rue ?
  • le cerveau mémorise, le cerveau apprend : comment l’aider à mémoriser ? Comment optimiser sa mémoire ?
  • Nous avons besoin de nos messagers, les cinq sens : les élèves testent la bonne perception des sens auprès de l’auditoire. Si la vue est brouillée, le cerveau pourra-t-il bien traiter l’information ?
  • Nous avons besoin de réactiver les informations perçues : les élèves ont proposé au public un Jeu de kim,
  • Et le dernier groupe d’élèves demande au public ce qu’ils ont retenu du fonctionnement du cerveau. Le choix s’est porté sur un Jeu de memory, parce qu’en fait, pour « challenger » sa mémoire, on retient s’il n’y a pas de « stress, crainte… », et lorsque l’on est acteur.

 

Bravo aux élèves !

 

Chacun des groupes a confectionné un support pour illustrer le message qu’ils voulaient transmettre : maquette, film, BD, Jeux de cartes…

Bravo encore aux élèves qui ont suscité la curiosité, l’engagement et la participation de leur public. Les retours reçus nous démontrent que l’information a été captée, de nouveaux chemins neuronaux ont été créés par tous, consolidés pour d’autres.

 

Nous tenons à remercier WaxYouth, Jérémie Chaligné initiateur du projet, de son invitation. Le groupe classe et chacun des élèves, en participant à cet événement a expérimenté la prise de parole en public, un vécu qui ne peut que leur servir dans leur avenir.

Auteur: Isabelle Malet

Forum des Sciences Cognitives – 2017

Forum des Sciences Cognitives – Edition 2017

 

 

A l’occasion du Forum des Sciences Cognitives 2017 « Sciences Cognitives et Société »: Nous pensons donc je suis, l’équipe Cogni’Junior a tenu une conférence sur l’introduction des sciences cognitives en classe. L’intervention a suivi la trame de notre nouveau kit OCEANA, proposant un programme d’enseignement des sciences cognitives en école primaire.

Détail : projet OCEANA

La parole s’est alternée entre Isabelle, ayant mis en pace le projet dans sa classe, et Jessica, doctorante, revenant sur les notions scientifiques transmises aux enfants.

 

En voici un petit aperçu:

Une version plus longue est disponible sur le site d’Isabelle.
La veille, Amandine participait à une table ronde autour des sciences cognitives et de la société. Une soirée maintenant organisée depuis 2 ans la veille du forum.
Au menu: La vulgarisation des sciences / La science est-elle neutre et doit elle l’être ? / La science : à quoi ça sert ? Tout cela vu sous trois angles, incluant l’organisation des recherches elles-mêmes, la communication avec le grand public, et les relations avec les domaines politiques et institutionnels.

Les vidéos des interventions sont en cours de traitement. Si vous avez manqué le FSC cette année, ou que vous étiez là mais n’avez pas pu tout voir, vous pourrez bientôt rattraper le coup à la maison.

Et comme à notre habitude maintenant, nous avons eu un espace de présentation de notre matériel. Cette année nous étions à côté du Coglab, un de nos grands partenaires et collaborateur! Après tout, nous sommes tous les deux nés à la Fresco, en même temps. Nous nous transformons en association et prenons notre envol de la Fresco en même temps. Cet espace nous a permis de rencontrer certain d’entre vous, d’accueillir de nouveaux membres motivés et de réfléchir à des collaborations. Nous préparons une année encore très riche de nouveautés!

http://cognivence.scicog.fr/forum-des-sciences-cognitives/

OCEANA – Journal de Bord – collaboration

Classe de CM2, chez Claire Birotat-Moncet.

Semaine du 13 mars 2017 by Isabelle Malet

 

Après les premières séances introductives où les élèves ont étudié ce qu’il y a dans leur cerveau, comment il fonctionne, nous poursuivons avec la préparation d’une conférence. Les activités menées dans la classe vont pouvoir être partagé devant un public de 200 personnes. L’école a répondu favorablement à l’invitation de Wax Youth qui organise un événement : parler devant un public. N’est-ce pas là une situation où chacun des élèves va avoir à assurer par eux-mêmes une autorégulation de leur activité cognitive ?

 

Ce jeudi 16 mars était la première rencontre avec Monsieur Jérémie Chaligné organisateur de l’événement dans notre école. Les élèves travaillent en îlots de deux ou trois.  Monsieur Chaligné a répondu à leurs premières questions. Les élèves lui ont présenté le choix de leur sujet, ce qui les a motivé à parler du cerveau, les différentes zones et aires du cerveau, de ce qu’il y a dans notre tête et qui ne se voient pas, les cellules, les chemins neuronaux, la plasticité cérébrale, et comment il fonctionne ?

 

La poursuite de notre projet autour de la connaissance du cerveau prend tout son sens : comment mieux contrôler son attention, ses émotions qui peuvent entrer en compétition avec leur performance de mémorisation. La prise de conscience et la compréhension de leurs états mentaux pour mieux contrôler l’attention et la concentration est un beau défi pour chacun des élèves.

 

 

L’équipe

Roselyne Chauvin

Doctorante / PhD candidate

Caroline Saunier

Enseignante / Teacher

Adeline Lucchesi

Enseignante + master sciences cognitives / Teacher + cognitive science master

Isabelle malet

Enseignante / Teacher

Marie Palu

Ergotherateute + assistance de recherche / Occupational therapist + research assistant

Héloïse Théro

Doctorante / PhD candidate

Jessica Massionnié

Doctorante / PhD candidate

Nietzsche Lam

Business developer

Sophie Akkermans

Doctorante / PhD candidate

Izabela Przezdzik

Doctorante / PhD candidate

Sabine Lagarde

Mindfulness expert

Collaborateurs externes:

  • CHARLOTTE CHEREL: étudiante en école de design, elle a la volonté de concevoir un produit engageant les utilisateurs, et ici les enfants dans une démarche active de travail de concentration. Elle travaille actuellement sur la création d’objet aidant la pratique de la présence attentive en classe à destination des enfants.

 

Les rôles dans le programme OCEANA

Management équipe et projet : Roselyne

Amélioration du kit / traitement des retours utilisateurs : Sophie / Izabela / Roselyne

Formalisation des exercices pratiques : Isabelle / Sabine

Diffusion / promotion du programme : Caroline & Roselyne (FR) / Nietzsche & Roselyne (NL) / Adeline (EN)

Réponses aux questions pédagogiques : Isabelle

Réponses aux questions théoriques : Izabela (EN) / Sophie (NL) / Adeline & Roselyne (FR EN)

Collaboration scientifique : Marie (FR) / Adeline & Jessica (EN) / Roselyne (NL)

Création du protocole d’évaluation scientifique : Marie / Jessica

Production video : Héloïse, Caroline & Isabelle (FR)

OCEANA – Journal de Bord – visite du laboratoire

Alors que du côté français, nos 3 classes continuent le programme et approchent de la fin, notre classe-test des pays bas découvre le kit d’enseignement depuis seulement début janvier. Ils avancent bien et semblent ravie et intéressés.

Du côté de l’équipe, nous attendons avec impatience les retours détaillés de l’enseignante, mais pour le moment, elle semble s’en sortir sans gros problème avec les instructions fournies.

Pour la remercier d’être notre première testeur néerlandaise et pour donner du sens à tout ce savoir théorique, ce 20 février, nous avons eu la chance de recevoir la classe de 22 élèves au Donders Institute. Nous avons pu en profiter pour recevoir une deuxième classe qui avait contacté le laboratoire pour une visite il y a quelque temps. Au total 34 enfants de 8 à 11 ans ont déambulé dans les couloirs du Donders, animant quelques sourires à leur passage dans les bureaux vitrés.

Une matinée intensive pour les enfants :

Les jeunes ont fait un chrono contre la montre pour aller voir :

    • une présentation des recherches réalisées dans un centre de neuroimagerie
    • une démo de l’IRM

    • une démo de EEG
    • une demo d’eyetracker

  • avant de filer au musée d’anatomie pour aller voir les cerveaux en bocaux avec un de nos collègues

Enfin ils ont pu profiter de leur repas de midi dans la cantine du Donders Institute avec quelques peluches neurones, puzzles en bois pour occuper les mangeurs rapides.

Pas le temps de trainer, le bus les attendaient déjà pour repartir. En route pour 1h de trajet retour.

OCEANA – Journal de Bord – la mémoire

Semaine du 20 janvier 2017 by Isabelle Malet


Ai-je une mémoire d’éléphant ? Ah ! j’ai ma mémoire qui flanche…
Nouveau chapitre avec les élèves de CM2, mais combien important. Apprendre, n’est-ce pas se souvenir toutes les leçons réalisées en classe ?


Alors, pour commencer, tous les élèves vont expérimenter des situations où il y a à retenir. La mémoire est au cœur de leurs nouvelles questions : certes, c’est avec notre cerveau que l’on mémorise, mais quelle est la mécanique de la mémoire ? est-elle efficace ?


Une quinzaine d’objets sont projetés pendant 30 secondes. Ecran éteint, les enfant vont devoir en lister un maximum sur une feuille de papier. Vingt minutes après, à la fin de la séance, ils auront à nouveau et sur une nouvelle feuille à écrire le nom des objets qu’ils ont vu au tout début.
En binôme, une série de chiffres, de plus en plus longue est à redonner dans l’ordre à son camarade qui vient de la lui dicter. Les résultats sont performants jusqu’à la ligne où il y a 7 chiffres à répéter, mais au delà, le taux de réussite diminue fortement. Oui, il est possible de redonner une suite de chiffres immédiatement après, et cela reste vrai jusqu’à sept informations.


Il n’y a pas une mémoire, mais des mémoires. Ils ont vécu deux situations qui illustrent la mémoire à court terme et la mémoire à long terme. La mémoire à court terme est utilisée pour retenir un numéro de téléphone mais n’est pas conservée. La récupération dans la mémoire à long terme a été plus ou moins efficace aujourd’hui selon les élèves. Il y a ceux qui ont des techniques et ceux qui se sont trouvés dans la difficulté de redonner les images vues au tout début de la séance.


Nous avons pu observer une vraie dynamique entre les enfants pour partager les stratégies élaborées. Mémoriser tient tellement du domaine scolaire, que certains allaient au delà du test et cherchaient la réussite complète en allant chercher les mots sur la feuille du voisin.


La semaine prochaine, veille de nos vacances d’hiver, nous continuerons de nous intéresser aux mémoires.